Posted by Sai Naa on Thursday, July 2, 2015
Компьютерийн энэ өвчин даамжрахаараа системд нь гэмтэл орж ашиглах араггүй болгодог юм байна. Бясаатай байна гэж байшингаа шатаадаггүйтэй адил вирустай боллоо гээд компьютраа чулуудчихаж яаж болох вэ? Эртхэн эмчилгээнд оруулдагийг хэн хүнгүй мэдэх л байлгүй. Би эхлээд копьютартаа байгаа өөрийн гэсэн хийсэн бүтээсэн ажил хөдөлмөр, үнэт зүйлс зэрэг хэрэгтэй гэснийгээ ялгаж авч байгаад форматлаад дахиж вирус орохоос хамгаалсан дархлаа суулгаж хэвийн ажиллагаанд нь оруулж компьютертээ нэг ёсондоо хувьсгал хийж чадлаа. Юмны эзэн – Сумны занги гэж чадахгүй гээд яахав.
Тэгснээр вирус орж ирж байгааг мэдээлдэг тохиргоотой болж жигд сайн ажиллагааг нь хангахын тулд дор дор нь арга хэмжээ авч арилгадаг болсноор компьютор маань шалмаг шуурхай гэдэг нь ярих ч юмгүй, гацаж балайтах вий гэж айх юмгүй, ёстой миний нүд онгойж хамрын битүү гарах шиг л болсон шүү.
Үүгээрээ би юу хэлэх гээд байна вэ гэхээр ард иргэд бид ардчилсан хувьсгалаас хойш мөн л аанайдаж хэнэггүйтэж, өөрийн хариуцах хариуцлагаасаа хөндийрч, хэн нэгэнд итгэж найдаж явсны харгайгаар төр засгаа дээрхи вирустэй компьютер шиг болгож орхижээ л гэж хэлэх гэсэн юм.
Өнөөгийн энэ төр засаг маань нэг л бишээ. Ажил үүргээ мөрөөрөө гүйцэтгээд байж л чадахгүй юмдаа. Уул нь тусгаар тогтносон, эрх чөлөөтэй, ардчилсан Монгол улсыг бий болгож чадсан ард түмэн юмсан. Орд цагаан өргөөгөө босгочихоод дотор нь амьдрах гэр бүлийн гишүүд нь яаж амьдрах учир зүйгээ л олохгүй байгаатай адилтгамаар байна. Бид чинь шашны зөрчилдөөнгүй, үндэстэн хоорондын ялгаварал тэмцэлгүй, өргөн уудам нутаг, хүний хэрэгцээ цөм багтсан, магтаж баршгүй тийм л эх оронтой. Юу дутлаа гэж энэ вэ? Тэгвэл өнөөгийн энэ бий болсон гажуудлаас яаж гарах вэ? Хэн гаргах вэ? Ямар нам нь гаргах вэ? Мэдээж хэн нэг мундаг хүн тодроод ч юмуу, аль нэг супер нам гарч ирлээ гээд үүнийг засаж залж цааш хөдөлгөх хүч тэнхээ нь хүрэхгүй гэдэг нь хэн хүнд ойлгомжтой л болж байна. Гарч ирэхийг нь хүлээдэг юм гэхэд цаг хугацаа, он жилүүд, хэдий хир, хичнээнээр хөвөрч одохыг хэн мэдлээ. Ёстой Бухын доодохыг харсаар үнэг яана гэдэг билээ.
Ер нь одоогийн энэ тогтолцоо буюу төлөөлөл маань дангаараа өнгөлөг өөдрөг, шинэлэг сайн сайхан шийдэл гаргаж улс орноо хөгжилд хүргэнэ гэдэг ч лөөлөө боллоо гэдгийг иргэд нэг л мэдрээд явчих шиг болсон шүү. Харин улс төрчид маань мэдэрч байдаг болов уу? Аль 17-р зуунд суут эрдэмтэн Шарль Монтескье Ардчилалын зарчим зөвхөн эрх тэгшийн үзэл санаа алдагдсанаас бус, хэтийдсэнээс ч бас завхардаг гэж нэгэнтээ хэлжээ. Хорвоо зөвхөн Коммунизм, Капитализм гэсэн хоёр изм-ээс хамааралтай биш юм байна гэж монголчууд өөрийн ухаанаараа ойлгож эхэлж л байгаа. Бас сонгогч иргэд нь нэгэнт байгуулсан төр засагтайгаа үргэлж тулж ажиллах, арчилгаа тордолгоог байнга хийх, үргэлжийн сонор сэрэмж, өндөр хариуцлага, шудрага ёс зэргийг эрхэмлэж байхгүй бол ардчилал маань гажуудах нь амархан тийм ч төгс төгөлдөр, бат бэх эд биш юм байна гэдгийг өнөөг хүртэл туулж ирсэн туршлагаасаа мэдрэвшив. Шууд ардчилал болон төлөөллийн ардчилал хоёрыг хооронд нь сөргөөцөлдүүлэх гэсэн санаа энд огтхон ч байхгүй билээ. Харин ч зүй зохистойгоор хослуулан хэрэглэх, эрх мэдэл, хүчийг нь тэнцвэржүүлэх, бие биенээ хянах тогтолцоотойгоор хууль эрх зүйн орчинг нь бүрдүүлж өгвөл төр засаг нь шийдэлд хүрч чадахгүй мухардалд ордог, иргэд нь намчирхан талцдаг зэрэг зохисгүй үзэгдэлүүд бүрнээ арилах нь дамжиггүй.
Монгол улс Үндсэн хуулиндаа Монгол Улсад засгийн бүх эрх ард түмний мэдэлд байна. Монголын ард түмэн төрийн үйл хэрэгт шууд оролцож, мөн сонгож байгуулсан төрийн эрх барих төлөөлөгчдийн байгууллагаараа уламжлан энэхүү эрхээ эдэлнэ гэжээ. Засгийн бүх эрх ард түмний мэдэлд юм бол улс орны эзэн нь төрийн үйл хэрэгт шууд оролцдог, төлөөллийг сонгох эс сонгохоо шийддэг иргэд нь л болж таарна. Эзэн нь юмаа мэдэж- Эргэ нь усаа хашдаг- гэсэн жам ёсны энгийн нэг байглийн хуулийн дагуу иргэд шууд оролцож энэ улс орны эзэн гэдгээ харуулах цаг үе иржээ. Нэгэнт сонголтоо хийсэн бол түүнийгээ хамгаалах дархлааг суулгаж, Монгол улсын Үндсэн хуулийнхаа ЭХ ОРОНДОО ХҮМҮҮНЛЭГ, ИРГЭНИЙ АРДЧИЛСАН НИЙГЭМ ЦОГЦЛУУЛАН ХӨГЖҮҮЛЭХИЙГ ЭРХЭМ ЗОРИЛГО БОЛГОНО- гэсэн зорилт өөд эргэлт буцалтгүйгээр явахаас өөр замгүй билээ. Монгол улс ийм л Үндсэн хуультай. Шинэ Үндсэн хуулийн эхийг баригч, соён гэгээрүүлэгч, гавьяат хуульч Б.Чимид гуай Үндсэн хууль гэдэг гудамжны хөдөлгөөн зохицуулдаг дүрэм биш, улсын үндсийг бататгасан тулгуур хууль юм шүү гэж хэлж байжээ. Хуйвалдааны маягаар 2000 онд Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулсан нь эх оронд сайныг авчирсан нь үгүй. Харин ч муу үлгэр дууриалал болж түүний балагийг өнөөдөр бүх нийтээрээ залхатлаа амсаж байгаа иргэд бид ч гэсэн буруутайн дээр хариуцлагаа ухамсарлаж цаг алдалгүй засах нь зүйтэй. Үүнээс улс төрчид, төлөөллүүд сургамж авсан нь үгүй. Үндсэн хуулинд өөрчлөлт оруулна гэдэг хээв нэг яригдаж, бүр наад захын хуулинд өөрчлөлт оруулахаас ч хялбар болсон мэт. Үндсэн хууль нь хувьсгалаар бүтэж, хувьсгалаар л өөрчлөгддөг, нэг бол ард нийтийн санал хураалтаар шийдэгддэг хууль. Хэрвээ өөрчлөлт орвол, тэр дундаа бүх нийтийн санал хураалтаар сонгогддог ерөнхийлөгчийн зүйл заалт утга агуулгын хувьд бүрэн өөрчлөгдөх гэж байгаа бол энэ нь бүх нийтийн санал асуулгаар л шийдэгдэнэ гэсэн үг. 2000 онд оруулсан нэмэлт өөрчлөлт нь Үндсэн хуулинд, Монголын төр засагт суусан том “вирус” бөгөөд завхрал, гажуудлын эхлэл болой. Төлөөллийн төвлөрсөн тогтолцоогоо задлах сонирхолгүй байгаа Вирус-тай өнөөгийн суурь хөрсөн дээр Шууд ардчилал-Иргэдийн оролцоо-г хэрэгжүүлнэ гэдэг нь түмэн бэрхшээлтэй тулгарч, амтай болгон нь хөгжүүлэгч мэтээр ярьж, хэлбэрдэж, дүр эсгэж өнөөх популизм-аа цэцэглүүлэх дамжиггүй. Тэгж хэрэгжүүлэгч мэтээр эхлэх нь эхлүүлээгүй байснаас ч илүү хор уршигтай байж мэднэ. Шууд ардчилал-Иргэдийн оролцоо гэдэг нь Иргэний нийгэм-ийг байгуулахад эхний хэв шинж, үе шат, талх нь байх болно. Үүний учир хэлбэрдэх, аль эсвэл жинхэнээр нь хэрэгжүүлж Иргэний нийгэм-ээ цогцлоон хөгжүүлж чадах эсэх нь иргэд та бид яаж форматлах-аас шалтгаалах билээ. Энэ форматлах арга нь иргэдийн маань сонгуулийн хэлбрээр илэрч, маш тайван замаар хийгдэх түүхэн хувьсгал байх болно.
No comments:
Post a Comment