Saturday, October 20, 2012

1945 оны 10 дугаар сарын 20-нд улс даяар явагдсан тусгаар тогтнолын төлөөх бүх нийтийн санал хураалт

Манай улс өөрийн тусгаар тогтнолыг бусад улс орноор хүлээн зөвшөөрүүлэх улс төрийн гадаад бодлогуудыг эрчимтэй явуулж байсан үе бол хүйтэн дайны /үзэл суртлын хуваагдмал байдал/ эхэн үе буюу 1940-өөд оны дунд үе байлаа.
Энэ үед хамгийн чухал нь хөрш орон болох Дундад Иргэн улсын Засгийн Газраар тусгаар тогтнолоо зөвшөөрүүлэн баталгаажуулах шаардлага тулгарсан явдал юм.

Үүнээс үндэслэн манай тусгаар тогтнолын асуудлыг ард түмнийх нь санал хураалтын үр дүнгээс шалтгаалан авч үзэж болох юм гэсэн мэдэгдэл нот бичгийг Бүгд Найрамдах Дундад Иргэн улсын Гадаад яамны сайд Ван Си Зыгээс манай улсад 1945 оны 08 дугаар сарын 14-ны өдөр явуулсан байна.
Уг нот бичгийг үндэслэн БНМАУ-ын Бага Хурлын тэргүүлэгчдээс 1945 оны 09 дүгээр сарын 21-ны өдрийн 76 дугаар хурлаас тогтоол гаргажээ. Үүнд “Бүх ард түмний саналыг тус улсын бүх дэвсгэр нутаг дээр 10 дугаар сарын 20-ны өдөр нэгэн зэргээр гаргуулахаар тогтоосугай хэмээн заасан байдаг.
Харин БНМАУ-ын Бага Хурлын Тэргүүлэгчдийн 1945.10.05-ны өдрийн 85 дугаар тогтоолд: “Санал гаргах хуудсан дээр тавьсан өөрийн овог, нэрийн доор “зөвшөөрөх” буюу “татгалзах” хоёрын аль нэгийг бичиж, гарынхаа үсгийг зур. Хэрвээ бичиг мэдэхгүй бол баруун гарынхаа эрхий хурууг дар” гэж заасны дагуу санал хураах ажил явагджээ.
Ингээд 1945.10.20-нд санал хураалт эхлэхэд Дундад Иргэн улсын Засгийн Газраас Ли Фа Жан тэргүүтэй хүмүүс ирэн ажиглалт хийсэн байна.
Санал хураалт тухайн өдрөө бүрэн дуусч, санал хураах төв комисс 1945.10.30-нд протокол үйлдэн, тогтоол гаргаж ЗХУ болон Дундад Иргэн улсын Засгийн Газарт хүргүүлжээ.
Ийнхүү санал хураах төв ба орон нутгийн комисс зорилгоо амжилттай биелүүлсэн гэж үзсэн тул Улсын Бага Хурлын Тэргүүлэгчдийн 1945.11.12-ны 100 дугаар тогтоолоор татан буулгасан байна.
Энэхүү ажлын үр дүнд 1946 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдөр Хятадын Гадаад Яамнаас маршал Хорлоогийн Чойбалсанд манай улсын тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрөн баталсан тухай нот бичиг ирүүлсэн юм.
Уг нот бичигт “ Хятадын 34 оны 10 сарын 20-нд Гадаад Монголын ард түмнээс явуулсан санал хураах ажлын дүнгийн тухай таны нотыг хүлээн авлаа. Энэ нь Гадаад Монголын ард түмнээс өөрийн тусгаар тогтнолыг баталсныг илэрхийлж байна. Батлан хамгаалах Дээд зөвлөлийн тогтоол ёсоор Хятадын Засгийн Газар нь энэ өдрөөс эхлэн Гадаад Монголын тусгаар тогтнолыг хүлээснээ зарлана. Үүнийг мэдэгдэхээр энэ нотыг явуулав” гэжээ.
Ийнхүү Монголын ард түмэн өөрсдийн асар их хүчин чармайлтын үр дүнд Хятадын улсаар тусгаар улс гэдгээ хүлээн зөвшөөрүүлж чадсан билээ.
Энэхүү улсынхаа тусгаар тогтнолын төлөөх бүх нийтийн санал хураалтанд сонгуулийн насны 494960 хүн оролцох байснаас 487409 хүн саналаа өгчээ. Ийнхүү 98,5 хувь нь бүгд тусгаар тогтнолоо батлан “Зөвшөөрөв” хэмээн саналаа өгөн, татгалзсан хариу нэг ч гараагүй байна.
Харин 7551 хүн буюу нийт санал өгөх хүмүүсийн 1,5 хувь нь ямар нэгэн шалтгаанаар санал хураалтанд оролцоогүй юм.
Доорх хүснэгтэд тус санал хураалтад оролцсон хүмүүсийн тоо, гарын үсгээ тавьсан буюу бичиг мэддэг хүний хувийг аймаг, хот гэж ангилан тус бүрд нь харууллаа.

Үүнд:
Д/д
Аймаг, хотын нэр
Санал өгсөн хүний тоо
Гарын үсэг зурсан /бичиг мэддэг/ хүний хувь
1
Архангай
35587
43,3
2
Баянхонгор
24117
35,1
3
Баян-Өлгий
17438
38,0
4
Булган
21857
71,8
5
Говь-Алтай
19820
35,0
6
Дундговь
15485
51,2
7
Дорноговь
12868
49,6
8
Сэлэнгэ
11979
45,5
9
Сүхбаатар
17370
53,5
10
Хэнтий
22664
53,1
11
Хөвсгөл
36304
44,5
12
Ховд
21848
32,5
13
Увс
25788
28,4
14
Өмнөговь
12303
45,0
15
Өвөрхангай
30134
23,9
16
Завхан
35651
32,8
17
Төв
36425
97,6
18
Чойбалсан
19781
56,4
19
Улаанбаатар
24846
91,7
20
МАХН-ын цэрэг
35608
99,2
21
Дотоод Явдлын Яам
9141
98,9
22
ЗХУ-д буй хүмүүс
395
100



Дунджаар нийт хүмүүсийн 53,7 % нь бичиг мэддэг
           
            Мөн зарим нэг сонирхол татахуйц баримтуудаас энд дурдая. Тухайлбал, Ховд аймагт гадаадын харъяат гэх нэрийн дор нийт 347 хүн саналаа өгсөн бөгөөд энд голцуу өвөрмонгол, цөөн тооны хятад, орос иргэд байгаа нь тун сонирхолтой юм.
Эдгээр хүмүүсээс ердөө л 29 хүн монгол бичгээр гарын үсгээ зуран, 2 хүн хятадаар зуран, 3 хүн хятад бичиг бүхий гарын тэмдэг /хувийн тамга гэж ойлгож болно/ тавьжээ.
Бусад бичиг үсэг мэдэхгүй 313 хүн санал өгөх зааварт тусгагдсаны дагуу баруун гарын эрхий хурууныхаа хээг даржээ.    
Түүнчлэн тухайн үед Булган аймгийн нутаг дахь “Булганы баруун хойд засан хүмүүжүүлэх газар”-т ял эдлэж байсан 52 хүн саналаа өгчээ. Эдгээрээс 2 нь бичиг үсэгт тайлагдаагүй, бусад хүмүүжигчид нь монгол бичгээр болон тухайн үед дөнгөж шилжиж байсан кирилл бичгээр гарын үсгээ зурсан байгаа нь нэн сонирхолтой баримт юм.
Үүнээс гадна тус санал хураалтанд зориулан гаргасан зурагт хуудас буюу плакатыг хэвлэн гаргаж байсан нь цөөн тоогоор хадгалагдан үлджээ. Эдгээр зурагт хуудсан дээр юу гэж бичсэн тухай жишээ болгон нэг зурагт хуудсын бичвэрийг сийрүүлье.
Үүнд: “Би. Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын харъяат мөн.
Хүн болж төрсний минь дээд зэргийн эрхэм эрмэлзэл бол өөрийн эх орны тусгаар тогтнолын төлөө амь ба санаа сэтгэлээ зориулахад хэзээ ч бэлхэн байхад оршино. Би өөрийн харъяат эх орны тусгаар тогтнолын төлөө батлана” гэжээ.
Эл бичгийн цаад дэвсгэрт Монголын газрын зургийг байрлуулан, гараа өргөн санал өгч буй хүнийг дүрслэн зуржээ.
 Энэхүү түүхэн санал хураалтын баримт өдгөө Үндэсний Төв Архивын сан хөмрөгт хадгалагддаг ба нийт 385 ширхэг баримт байна.

No comments:

Post a Comment

1945 2012.09.08 2013 2014 2015 2020-2030 хөгжлийн чиг хандлага 373 374 376 a fine painting Ann Altman Ph.D. concert contrivance Deliberative Dеmосгасy Deliberative Dеmосгасу Deliberative Polling eagle-tv election email facebook gercity.mn Happy City http://ulaanbaatar.mn http://usip.mn map neutrality New year on-line praesidium Prezi referendum Smart UB street view think-tank tv Urban park workshop Алтан Хангарьд Ардчилал Ахмадын зөвлөл Аюушийн ГАНТУЛГА Б.Зууннаст БААТАРХҮҮ Бага нуур дүүрэг Багахангай дүүрэг Байршил Батлутын ӨЛЗИЙСАЙХАН Батмөнхийн ТӨМӨРЧУЛУУН БАТТҮВШИН Бат-Очир Баянгол дүүрэг Баянзүрх дүүрэг Баяр Боловсрол Бүтээл видео Газар ГАНБОЛД Бат-Очир Ганболдын ГАНБАЯР гарын авлага Гудамж төсөл Гэр хорооллын орон сууцжуулах төсөл Дамбийжавын Хүрэлбаатар Дархан-Уул дүрэм Дэлхийн Хот Улаанбаатар Ерөнхийлөгч Ерөнхийлөгчийн дэргэдэх Иргэний танхим ёслол жагсаал Журам Заавал хэвшүүлэх 21 дадал зар Захирагчийн Ажлын Алба Захирамж ЗГ Зочин Зөвлөлдөх Ардчилал Зураглал ИНХ Иргэдийн бүлэг Иргэдийн нийтийн хурал Иргэдийн оролцоо иргэдийн оролцоотой газрын зураглал Иргэдийн оролцоотой төсвийн менежмент Иргэдийн оролцоотой төсвийн менежментийн үндэсний хэмжээний сургалт Иргэдийн санаачилгаар санал хураалт явуулах үлгэрчилсэн журам Иргэдийн санаачлага - Ирээдүйн нийслэлд Иргэдийн санаачлагаар санал хураалт явуулах үлгэрчилсэн дүрэм Иргэн ба 45 Иргэний оролцооны хэлтэс Иргэний танхим ИТХ Ламжавын ШАГДАРРАГЧАА Манай хороо-Миний оролцоо мод тарив Монголын Ардчилсан хувьсгалын 25 жил МӨНХ-ЭРДЭНЭ Чулуун-Очир МУ-ын Засгийн газар МУ-ын Засгийн газрын тогтоол Мэдэгдэл Мэдээ Мэндчилгээ Налайх дүүрэг Нийслэл guide Нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал Нийслэлийн иргэний танхим Нийслэлийн ой Нийслэлийн онцлох 55 шинэчлэл Нийслэлийн өмчийн харилцааны газар Нийтийн зар мэдээний үлгэрчилсэн журам НИТХ НИТХ-ын АА НИТХ-ын Ажлын алба НИТХ-ын Ажлын албаны Иргэний оролцооны хэлтэс НИТХ-ын дарга Д. Баттулга НИТХ-ын Тэргүүлэгчдийн хуралдаан Ном Нутгийн захиргаа Нээлттэй нийгэм форум нээлттэй Улаанбаатар Нээлттэй цаг-UBtv Нямдаваагийн ГАНТӨМӨР Орон нутгийн үндсэн дүрэм Орон нутгийн хөгжлийн сан Орон нутгийн эрх зүй Өглөөний цай С.Зориг Санал хураалт Санамж бичиг семинар Сонгинохайрхан дүүрэг Сонгууль Сорогжоогийн ОЧИРБАТ судалгаа Сургалт Сүхбаатар дүүрэг тайлан татвар ТББ Технологи Тогтоол Төлөвлөгөө Төлөвлөлт Төр хувийн хэвшлийн түншлэл-2015 төсөв төсөл Транспэрэнси Интернэшнл Монгол УИХ Улаанбаатар хот Улаанбаатар хотын нийтийн зар мэдээний журам Улаанбаатар хотын нээлттэй хэлэлцүүлэг Улаанбаатар чуулга Урилга Уулзалт Ухаалаг Улаанбаатар үзэсгэлэн үлгэрчилсэн журам Үндэсний шуудан форум Хамтын ажиллагаа Хан-Уул дүүрэг Хандив ХАРХҮҮ Доноров Ховд аймаг Хороодтой хамтран ажиллах төлөвлөгөө боловсруулах Хорооны иргэдийн нийтийн хурлын үлгэрчилсэн дүрэм Хотыг дахин хөгжүүлэх тухай хууль Хөвсгөл аймаг хөтөлбөр худалдаа хууль Хүн ам Хүүхдийн оролцоо Хүүхдийн оролцоотой - Шууд ардчилал Хэвлэлийн тойм Хэлтсийн үйл явдлын тойм Хэлэлцүүлэг ХЭРЛЭНТУУЛ Жагдаг Цахим сум Чингэлтэй дүүрэг шагнал Шилэн дансны тухай хууль Шинэ жил Шууд ардчилал Шууд ардчилал - Иргэдийн оролцоо Э. Бат-Үүл эмгэнэл ЭНХМАНЛАЙ Сүхээ Эрдэм шинжилгээний бага хурал ЭРДЭНЭБУЛГАН Бээжин эрс шинэчлэл хийсэн дөрвөн жил Эрүүл мэнд яармаг

Санал, сэтгэгдэл, шүүмжлэл