Тэргэнцэртэй иргэд, залуучуудын тайван марш

Аль ч оронд төр нь дан ганцаараа бүх ажлыг гүйцэтгэж чаддаггүйг түүх гэрчилнэ. Тиймээс ардчилсан улс орнууд иргэдийг төрийн хэрэгт оролцуулж их ажил амжуулдаг туршлага хуримтлуулжээ. Иргэдийг төрийн хэрэгт оролцуулах нь олон давуу талтай: төр нь үнэн зөв мэдээлэл авч олон нийтийн саналд нийцсэн зөв шийдвэр гаргана, төрийн албанд соногодсон хүмүүс иргэдээс илүү дэмждэг авна гэх мэт. Ер нь төр, иргэдийн байгууллагууд бие биеээ ойлголцож, нөхөж, хамтран ажиллах нь олон эерэг өөрчлөлтийг авчирдаг.

Заавал хэвшүүлэх 21 дадал номыг өрх бүрт хүргэнэ.

Эрүүл мэндийн салбарын эрчимтэй шинэчлэлийн хүрээнд “Эрүүл мэндийн довтолгоо”–ны гарын авлага болох “Заавал хэвшүүлэх 21 дадал” номыг хэвлүүлэн өрх бүрт хүргэхээр аймаг, нийслэлийн Эрүүл мэндийн газруудад хүргэж эхэлсэн байна.

Эдгээр газрууд хүлээн авсан гарын авлагаа өрх бүрт хүргэн, Заавал хэвшүүлэх 21 дадлаа иргэдэд тайлбарлан таниулж,дадлуудыг амьдралд хэрэгжүүлснээр ямар ач холбогдолтой болохыг тайлбарлах юм  байна.

Заавал хэвшүүлэх 21 дадал - 18

Халдварт өвчнөөс сэргийлэх тарилгад хамрагдаж, халдварт өвчнөөр өөрсдийгээ болоод үр хүүхдээ хамгаалах нь Та бидний заавал хэвшүүлэх дадал мөн.

• Халдварт өвчнөөс сэргийлэх заавал хийх тарилгад хүүхэд бүрийг хамруулцгаая!
• Тарилга хийлгэх насандаа хүүхэд чинь ямар нэгэн шалтгаанаар тарилгадаа хамрагдаж чадаагүй бол заавал нөхөж хийлгээрэй!
• Халдварт өвчин хүний биеийн эсэргүүцэл суларсан, дархлаа муудсан үед илүү халдварладаг учир биеийн эсэргүүцлээ болон дархлаагаа сайжруулах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлцгээе!
• Хүнсний бохирдлоос үүсэх хоолны хордлого, бактерит халдвар, цусан суулгаас сэргийлэхийн
• тулд хүнсний бүтээгдэхүүнийг сайтар угааж хоол хүнсэндээ хэрэглэх, хүнсээ муудуулахгүй зөв хадгалж сурцгаая!

Заавал хэвшүүлэх 21 дадал - 19

Өөртөө болоод гэр бүлийнхээ гишүүнд эмнэлгийн тусламж иртэл эрүүл мэндийн анхны тусламжийг хүн бүр үзүүлж чаддаг байх нь амин чухал дадал мөн.

• Айл бүр яаралтай тусламжийн эмийн сантай байя! Үүнд: бинт, спирт, өвчин намдаах эм, хөвөн, халууны шил, шингэн сэлбэх давс /хросол/ заавал байлгаарай!
• Түлэгдэлтийн үед түлэгдсэн газрыг яаралтай цэвэр, хүйтэн усаар зайлж, хатаана. Ариутгасан бинтээр сулхан бооно. Цэврүүг хагалж болохгүй!
• Яс хугарсан үед хугарсан газрыг хөдөлгөлгүйгээр чиг барьж бооно. Өвчин намдаах эм өгнө.
• Бага насны хүүхдийг хахсан үед доош харуулж, далны хооронд болгоомжтойгоор алгадна. Том хүүхдийг араас нь хүйсний дээгүүр бүсэлхийгээр тэвэрч, хүчтэйгээр дугтарах хөдөлгөөнийг хийнэ.
• Хордсон үед бөөлжүүлэх гэж оролдсны хэрэггүй. Хордлого үүсгэсэн зүйлийг эмнэлэг рүү авч яваарай! Хэрвээ нүдэнд хортой бодис орсон үед 10 минут орчим цэвэр усаар нүдээ угааж, эмчид хандаарай!

Заавал хэвшүүлэх 21 дадал - 20

Ахуйн болон орчны гаралтай химийн хордлогоос хамгаалах нь хүн бүрийн хэвшүүлбэл зохих дадал мөн.

• Гэр орны угаалга, цэвэрлэгээ болон аяга тавагны цэвэрлэгээнд хэрэглэж байгаа химийн бодисуудтай болгоомжтой харьцаж, сав суулгаа сайтар угааж, усаар зайлж байя!
• Бага насны хүүхдүүдийн тоглоомыг савантай усаар сайтар угааж, ахуйн цэвэрлэгээний бодисоор цэвэрлэцгээе! Агаарын бохирдол утаа ихтэй өвлийн улиралд гадуур явахдаа шүүлтүүртэй маск зүүж заншицгаая!
• Хүнсний ногоо, жимс тариалах, цэцэг тарих, хашаа байшингаа цэцэрлэгжүүлэх үедээ химийн бордоог хэтрүүлж хэрэглэхгүй байцгаая!
• Байгаль орчинд халтай цианит натри, мөнгөн ус болон бусад химийн бодисоор хөрс, усыг бохирдуулахгүй байцгаая!

Заавал хэвшүүлэх 21 дадал - 1

Идэвхтэй хөдөлгөөн, алхалт, дасгал нь эрүүл мэндээ хайрладаг хүн бүрийн эзэмшвэл зохих дадал мөн.

• Өглөөний нарнаар өөрийнхээ биед хэт ачаалал өгөлгүйгээр алхаж, гүйж, дасгал хөдөлгөөн хийж суръя!
• Гэр бүлээрээ, найз нөхөдтэйгээ, гудамж орцоороо нийлж алхаж, гүйж, дасгал хийвэл бүр сайн!
• Цахилгаан шатаар биш явган шатаараа алхан гарч, орж байвал эрүүл мэндэд тустай!
• Олон нийтийг хамарсан явган аялалд оролцож, биеэ чангалаарай!
• Иог, хийн болон суналтын дасгалуудаас аль нэгийг нь өөртөө тохируулан өдөрт заавал цаг гаргаж тогтмол хийж заншъя!

Заавал хэвшүүлэх 21 дадал - 3

Уур бухимдлаа зөв удирдаж, сэтгэл санаагаа амар амгалан байлгаж сурах нь эрүүл, энх амьдрах эрхэм дадал мөн.

• Уурлаж байгаа нэгнээ хараад зэрэгцэж уурлалгүй, ямар нэг зуйлийг засаж залруулах шаардлагатай байгаа юм байна гэж тайвнаар хүлээн авч сурцгаая!
• Уур хүргэсэн асуудлаа уурлаж бухимдсан үедээ биш, тайван болсон хойноо ярилцаж, тухайн асуудлаар харилцан ойлголцолд хүрч сурцгаая!
• Уур бухимдлаа архи ууж, тамхи татаж гаргадаг буруу зуршлаасаа татгалзацгаая!
• Сэтгэл санаа тавгүй, бухимдсан үедээ хөгжим сонсох, ном унших, дэлгүүр явах зэрэг өөрийн дуртай зүйлээ хийж, уур бухимдлаасаа ангижирч, өөдрөг бодолтой байж сурцгаая!
• Албан ажил, гэр бүлийн болон хувийн амьдралын тэнцвэрийг хадгалж, хэт ачаалад орсон үедээ амарч тайвшрах энгийн аргуудыг хэрэглэж байя!